Yến sào là một món ăn giàu dinh dưỡng, có tác dụng bồi bổ và phục hồi sức khỏe rất tốt. Tuy nhiên, để phát huy được công dụng của món “bát trân” này cần một cái nhìn toàn cục và thấu đáo hơn.
Chuyên đề “Yến sào – dùng khoa học và hiệu quả hơn” do PGS.TS Nguyễn Thị Lâm – Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia – tư vấn
sẽ bổ sung cho bạn đọc những lưu ý mới trong cách chọn lựa yến sào và cách dùng món yến sao cho khoa học và hiệu quả hơn. Chuyên đề gồm 05 kỳ, kỳ 01 sẽ tổng kết lại những kiến thức cơ bản về món yến.
Các loại yến sào chính – công dụng chính
Yến sào tập trung nhiều ở khu vực Đông Nam Á (Malaysia, Indonesia, Việt Nam…). Thông thường, những nơi có trữ lượng yến dồi dào thì sẽ dễ chọn lọc được những tổ yến chất lượng hơn.
Gần đây, giới khoa học cũng bắt đầu đánh giá nghiêm túc hơn về chất lượng của yến nuôi trong nhà. Các nhận định ban đầu đều khẳng định yến nuôi cho chất lượng tương đương với yến đảo, ít lẫn tạp chất, lại có các chỉ số an toàn vệ sinh thực phẩm rõ ràng hơn (như nguồn thức ăn, nước uống,..).
Về yến thành phẩm, người dân thường chuộng săn lùng các loại tổ yến thô để về tự chế biến hoặc mua các loại yến sào đã được chế biến, đóng gói sẵn. Có thể nói, tổ yến thô rất quý giá và chứa nhiều chất bổ dưỡng nhưng vì thường lẫn tạp chất, bụi bẩn và lông chim nên khi chế biến phải làm thật kỹ, sạch sẽ mới có thể dùng được. Thêm vào đó, chất dinh dưỡng có thể bị mất dần đi nếu chúng ta sơ chế hoặc bảo quản không đúng cách. Còn nếu mua về và sử dụng hết ngay trong một hai lần thì lại phí quá, vì cơ thể con người không kịp hấp thu hết các dưỡng chất của yến. Yến sào chế biến sẵn ngày càng được nhiều người sử dụng hơn vì tính tiện lợi, có liều lượng vừa đủ cho mỗi lần dùng, thích hợp cho người cần sử dụng lâu dài. Bạn đọc nên lưu ý chọn loại có thương hiệu, có quy trình sản xuất đạt các chuẩn quốc tế như GMP, HACCP, ISO để đảm bảo giữ nguyên được tinh chất yến sau khi chế biến.
Theo số liệu của Trung tâm Công nghệ Sinh học Đại học Thủy sản và Viện Công nghệ Sinh học thuộc Trung tâm Khoa học Tự nhiên và Công nghệ Quốc gia, trong thành phần yến sào có 18 loại acid amin, một số có hàm lượng rất cao như Aspartic acid, Serine, Tyrosine, Phenylalanine,… Dùng yến thường xuyên giúp phục hồi nhanh chóng các tổn thương khi bị nhiễm xạ hay chất độc hại, kích thích sinh trưởng hồng cầu, bồ sung thêm các khoáng chất cần thiết cho cơ thể, ổn định thần kinh trí nhớ. Công dụng chính có thể tóm tắt là bồi bổ sức khỏe và tăng cường sinh lực.
Những lưu ý về cách dùng yến
Như đã trình bày ở trên, chính vì có công dụng bồi bổ sức khỏe rất tốt và cũng không quá khó để tìm mua nên yến sào rất được ưa chuộng. Tuy nhiên, không phải người tiêu dùng nào cũng hiểu hết được cách thưởng thức món ăn này, mà đa phần vẫn còn “ăn yến để thưởng thức”, nghĩa là xem nó như 01 món “ăn chơi”, thỉnh thoảng mới dùng 01 lần. Điều này khiến yến sào không phát huy được hết tính bổ dưỡng của nó.
Những người muốn tăng cường sức khỏe thì nên bổ sung yến từ từ một cách lâu dài với liều lượng thích hợp khoảng 70 ml/ngày là đủ. Cách này vừa đảm bảo cơ thể nhận đủ dinh dưỡng từ yến, vừa hợp lý về kinh tế, không lãng phí nguồn dưỡng chất quý này. Bạn đọc có thể chưng yến với đường phèn, hoặc nấu thành dạng soup với thịt gà cũng rất dễ ăn. Nếu không có nhiều thời gian, có thể dùng các sản phẩm yến sào chế biến sẵn, dĩ nhiên phải lưu ý về hàm lượng tinh chất yến trong mỗi chai – thông thường khoảng 5% là đủ cho cơ thể.
Thời điểm tốt nhất để dùng yến là khi bụng đói, thông thường là vào buổi sáng và buổi tối trước khi ngủ. Buổi tối sau khi ngủ khoảng 01 giờ là thời điểm nồng độ chất nội tiết tố tăng trưởng rất cao, giúp chất dinh dưỡng được hấp thụ tối đa.
Với thành phần giàu dưỡng chất, yến sào phù hợp cho rất nhiều đối tượng người dùng. Người cao tuổi, người bệnh, phụ nữ, trẻ em, những người làm các nghề cần giữ giọng (MC, ca sĩ, diễn viên…), vận động viên đều có thể ăn yến để tăng cường sức khỏe.
Trong kỳ sau, tôi sẽ tiếp tục trình bày đến bạn đọc những lưu ý trong việc dùng yến sào để bồi bổ cho người cao tuổi, người bệnh.
Mỗi hũ yến sào A1 70ml chứa 5% tinh chất yến, có giá trị dinh dưỡng cao, phù hợp dùng hàng ngày cho nhiều đối tượng:
- Người lớn tuổi/ người mới ốm dậy hoặc sau phẫu thuật
- Phụ nữ/ sản phụ trước và sau khi sinh
- Trẻ em, học sinh hoặc người cần bổ sung năng lượng trí não
- Vận động viên thể thao, MC, ca sĩ, diễn viên...
Trong bài viết kỳ này, PGS.TS Nguyễn Thị Lâm tiếp tục đúc kết một số kiến thức liên quan đến việc dùng yến sào để bồi bổ, hỗ trợ hồi phục sức khỏe cho người cao tuổi, người bệnh.* Công dụng của yến sào với người cao tuổi, người bệnh
Như đã trình bày ở kỳ trước, yến sào có công dụng chính là bồi bổ sức khỏe và tăng cường sinh lực. Đặc biệt, ngoài 18 acid amin, yến sào còn rất giàu Proline (5.27 %), Axit aspartic (4.69 %), nhiều nguyên tố quý như Ca, Fe, Mn, Br, Cu, Zn, Cr…, giúp tiêu hóa tốt hơn, làm tăng lượng hồng cầu trong máu, kích thích các tế bào sinh trưởng, phục hồi các tế bào tổn thương. Chính vì thế, món yến hoàn toàn thích hợp cho người cao tuổi, người bệnh dùng để bồi bổ và phục hồi sức khỏe. Yến sào rất hiệu quả đối với các trường hợp bị bệnh lâu ngày, sức đề kháng bị suy giảm, người bệnh gầy yếu, tiêu hóa kém, suy giảm trí nhớ… Các trường hợp sau phẫu thuật, sau khi chữa trị các bệnh nhiễm trùng, cần hồi phục sức khỏe… cũng rất phù hợp dùng yến sào đều đặn.
Các gia đình có thể mua tổ yến thô về tự chế biến cho người lớn tuổi và người bệnh ăn bổ sung. Tuy nhiên cần cân nhắc vì tổ yến thô mất rất nhiều thời gian sơ chế, nấu nướng công phu, hàm lượng dinh dưỡng trong mỗi tổ yến lại hơi cao nên cơ thể người bệnh không thể hấp thu hết trong một lần, rất lãng phí. Ngoài ra, thị trường hiện nay cũng có nhiều sản phẩm yến sào chế biến sẵn đang được nhiều người ưa chuộng vì có thể phát huy hết tác dụng của món ăn quý này và tiện lợi dùng lâu dài với liều lượng phù hợp.
* Cách dùng yến sào hiệu quả
Để dưỡng chất trong yến sào phát huy tác dụng tốt nhất thì thời điểm ăn yến cũng rất quan trọng, thường thì nên sử dụng vào lúc bụng đói, buổi sáng trước khi ăn và buổi tối trước khi đi ngủ.
Đối với người bệnh đang điều trị, nên dùng yến sào sau khi đã dùng thuốc khoảng 02 giờ đồng hồ để tránh làm ảnh hưởng đến tác dụng của thuốc và có thể phát huy công dụng tốt nhất của yến. Có thể cho người bệnh dùng yến sào dưới dạng chế biến sẵn, mỗi hũ khoảng 70ml là đủ cho 01 ngày.
Người bị tiểu đường, cao huyết áp tốt nhất nên dùng thăm dò theo tư vấn của bác sĩ trước khi bắt đầu ăn yến đều đặn. Yến sào có 4.56% Leucine - chất có vai trò tương đối quan trọng trong quá trình điều chỉnh hàm lượng đường trong máu. Ngoài ra còn có Soleucine 2,04% là loại acid amin đóng vai trò quan trọng sống còn trong quá trình phục hồi sức khỏe, đồng thời giúp điều tiết lượng đường trong máu, hỗ trợ quá trình hình thành hemoglobin và đông máu.
Ăn bổ sung yến thôi chưa đủ, bạn đọc nên kết hợp các liệu pháp khác để người lớn tuổi, người bệnh khỏe mạnh hơn. Nên kết hợp với chế độ ăn cân đối, đủ chất dinh dưỡng, giàu các chất chống oxy hóa, giàu vitamin nhóm B… cùng chế độ luyện tập thể dục thể thao nhẹ nhàng 30-45 phút/ngày.
Phụ nữ rất quan tâm đến vấn đề giữ gìn vóc dáng, nhan sắc. Trong bài viết kỳ sau, tôi sẽ cung cấp các tác dụng của món ăn quý này cho chị em phụ nữ, cũng như những chú ý khi ăn yến sào.
PGS.TS Nguyễn Thị Lâm
